Circus Critique

's Avonds bekijk ik graag het nieuws. Ik kijk dan uit naar de verhalen die anderen gedurende de dag voor mij verzameld hebben. Via enkele tientallen flitsen kan ik in een half uur een overzicht op de wereld krijgen. Ik selecteer liever zelf de flitsen die mij interesseren via de beste nieuwsbrengers in binnenland (vrt.be, knack.be, destandaard.be) en buitenland.
Als ik een journaal van a tot z bekijk, houd ik een leeg gevoel over. Bij navraag blijkt het normaal dat je er niet vrolijk van wordt, daarvoor dienen andere programma's, die ik niet bekijk. Het nieuws is het enige bericht zonder happy end (tenzij de sport), een bittere pil waarop je even moet doorbijten. Het is ontworpen als slechts één onderdeel van de totale tv-avond. Het werpt snel een blik op de boze buitenwereld, waarna we ons opgelucht in het entertainment kunnen storten.

Maar het lege gevoel stamt niet enkel van de teneur van de berichtgeving, die eenzijdig focust op angst en sensatie, als een bloemlezing des kwaads, maar ook van het middelmatige, herhalende karakter ervan. Wat gepresenteerd wordt als 'nieuw' is meestal oud, op de verpakking na:
- Cyclische gebeurtenissen (economie daalt, economie stijgt, minister treedt aan, minister treedt af,..) en seizoensgebonden gebeurtenissen (beste winter, slechtste zomer,..).
- Het volgen van een bestaand thema (de 'regel van het feuilleton'). Eenmaal een thema leeft bij het publiek kunnen nieuwe uitspraken en minimale gebeurtenissen hier rond uitgelokt worden en gebracht als nieuws.
- Voor elke mening kunnen duizenden mensen gevonden worden die haar delen, maar die allemaal een andere formulering gebruiken.
-...

Te oordelen naar de nieuwsberichten moet de vergaring ervan quasi geautomatiseerd verlopen. De massa mensen en middelen moeten vooral ingezet worden om scherpe kantjes bij te schaven en het geheel binnen de middelmaat te houden.

Politicus en journalist zijn verworden tot verwante beroepsklassen. Ze hebben een gelijkaardig opleidingsniveau en leefwereld en zijn voor hun succes van elkaar afhankelijk. Middelmatige politiek scoort door de berichtgeving ervan en middelmatige berichtgeving scoort door het volgen van politieke polemieken, non-onderwerpen, beweging aan de Wetstraat, enz.
Politici beheersen de kunst van het op de vlakte blijven. Maar ook de geest van journalisten functioneert als een filter van middelmatigheid, waarlangs het nieuws van de wereld ons bereikt.

De journalist laat mensen aan het woord (wat al een opleiding vergt in tijden van gelul), maar meestal ontbreekt hem de tijd en het talent om confronterende standpunten bijeen te zoeken en de realiteit in zijn kracht en meerduidigheid aan het woord te laten. De professionele nieuwsbrengers blijken niet ontvankelijk voor analyses die scherp, gevat, afwijkend of eigenzinnig zijn. Ze kunnen zulke adjectieven niet verenigen met hun 'objectiviteit', die geassocieerd wordt met saaiheid, steriliteit, middelmatigheid. Deze middelmatigheid denken ze recht te zetten door in de marge 'opiniemakers' aan het woord te laten. Die brengen geen verslag van standpunten, laat staan dat ze die zelf zouden creëren, maar hanteren een gekke, literair aandoende stijl als oppervlakkig tegengewicht voor de steriliteit van het nieuwsbedrijf.

De enige oplossing voor de lezer is zich schrap zetten tegen plaatselijk gelul en een half uurtje hyperzappen.